Celem, jaki mi przyświeca pisząc ten artykuł jest chęć pomocy zrozumieć rodzicom, dlaczego dzieci źle się zachowują i jak reagować skutecznie, a zarazem łagodnie. Wychowanie zazwyczaj kojarzy się nam z przekonaniem , że dzieci należy karać i motywować do poprawy jednakże w dłuższej perspektywie rodzice mogą zderzyć się ze znacznie poważniejszym problemem niż ten, z którym początkowo się borykali.   

            Czym według nas jest dyscyplina, najczęstsze odpowiedzi rodziców to:

– wyznaczanie granic,

– wskazywanie dzieciom kierunku,

– kierowanie zachowaniem,

– rozróżnianie tego, co właściwe i niewłaściwe,

– uczenie zasad współżycia społecznego i oczekiwań ze strony innych ludzi,

– pomaganie dzieciom w dostosowywaniu się do społeczeństwa,

– dbałość o bezpieczeństwo dzieci,

– poznawanie przez dzieci konsekwencji,

– wychowywanie dzieci na miłych ludzi,

– uczenie dzieci szacunku,

– uczenie dzieci samokontroli,

– egzekwowanie zasad,

– uczenie dzieci aby były grzeczne.

             Czym zatem jest łagodna dyscyplina?

            Łagodna dyscyplina opiera się na nauczaniu i uczeniu się zamiast karaniu, a także na realistycznych oczekiwaniach wobec dziecka na danym etapie rozwoju jego mózgu. Chodzi tu również o wzajemny szacunek i pracę z dzieckiem, a nie bycie przeciwko niemu. W łagodnej dyscyplinie władza rozkłada się między rodziców i dzieci,a nie należy wyłącznie do tych pierwszych. Chodzi w niej również o pokorę i cierpliwość, o uważne śledzenie własnych reakcji i demonów, o unikanie podświadomego przerzucania własnych problemów na dzieci. Chodzi o  wyznaczanie granic i zasad oraz egzekwowanie ich przestrzegania z empatią i szacunkiem. Łagodna dyscyplina to pozytywne podejście i planowanie. To inspirowanie dzieci do tego, by stawały się coraz lepsze, oraz praca nad sobą, dzięki której można być dla nich wzorem do naśladowania. Łagodna dyscyplina wymaga świadomych, rozważnych decyzji. Niezależnie od sytuacji, w jakiej się znajdziesz, w swoich działaniach musisz kierować się uważnością. A żeby stać się uważnym , musisz się zatrzymać i przyjrzeć się swoim emocjom. Na tym właśnie polega pozostawianie przestrzeni między zachowaniem dziecka a własną reakcją i to jest fundamentalne znaczenie w podejściu łagodnej dyscypliny.

            Akronim PAUZA oznacza pięć kroków do skutecznego, łagodnego wychowania:

– Prawidłowo formułuj oczekiwania,

– Akceptuj i przyjmuj emocje dziecka,

– Umacniaj więź z dzieckiem,

– Zachowaj spokój,

– Argumentuj i dawaj dobry przykład.

            Kiedy twoje dziecko robi coś , co działa ci na nerwy i czujesz, że zaczyna narastać w tobie stres i złość, absolutnie nie wolno ci reagować dopóki się nie uspokoisz. Weź głęboki oddech, przytrzymaj go przez chwilę i powoli wypuść powietrze. Powtórz tyle razy, ile to konieczne, aż będziesz w stanie jasno myśleć. Czasami warto się na chwilę oddalić od dziecka, aby móc przywrócić jasność umysłu.

            Zanim zareagujesz na zachowanie dziecka, zadaj sobie pytanie: Czy rozumie, co zrobiło? Czy potrafiło nad tym zapanować? Zastanów się dlaczego to zrobiło. Jak się czuje? To pomoże ci nie tylko zrozumieć jego zachowanie, ale również odpowiednio podejść do kwestii dyscypliny, a także zachować spokój.

            Dzieci tak samo jak ich rodzice prawdopodobnie  wolałyby nie zachowywać się źle. W każdym wieku dzieci potrzebują tego, aby rodzice wskazywali im drogę i pomagali radzić sobie z emocjami. Nasze mózgi są na innym etapie rozwoju niż mózgi naszych dzieci, nawet tych nastoletnich. Jesteśmy na tyle dojrzali, że umiemy zapanować nad pewnymi trudnymi emocjami naszego dziecka, tak jak i nad własnymi, aby pomóc mu się uspokoić. Oczywiście aby móc to zrobić, musimy zadbać także o siebie. Sekretem inteligencji emocjonalnej jest świadomość, że wszystkie emocje są potrzebne; zasadnicze znaczenie ma przy tym to, jak nimi zarządzamy. Dopóki twoje dziecko nie opanuje tej sztuki, twoim zadaniem jest zarządzanie jego emocjami z zewnątrz, a przy tym uczenie dziecka samokontroli. Aby móc zapanować nad emocjami dziecka, musisz je zrozumieć. Twoje współczucie i wsparcie sprawi, że stanie się ono  taką osobą, jaką byś chciał. Wychowanie przebiega najlepiej , kiedy tworzycie jeden zespół. Dopiero wtedy, gdy zarówno ty , jak i twoje dziecko jesteście spokojni i jest między wami bliskość można przejść do rozmowy z dzieckiem na temat zaistniałej sytuacji. Zarówno twoja argumentacja, jak i przykład, jaki dajesz dziecku, powinny być dla niego jasnym sygnałem, jak radzić sobie w różnych sytuacjach.

            PAUZA między zachowaniem dziecka a twoją reakcją pozwala ci się skupić na prawdziwym celu, czyli na uczeniu dziecka, jak najlepiej postępować i jak być lepszym. Oczywiście musisz zachować elastyczność. Każde dziecko jest wyjątkowe i każda sytuacja, nawet kiedy dotyczy tego samego dziecka, jest po prostu niepowtarzalna i wyjątkowa.

            Łagodna dyscyplina to podejście , zgodnie z którym należy zacząć od ustalenia swoich oczekiwań na poziomie adekwatnym do wieku i możliwości dziecka. W tym miejscu pragnę wam -rodzicom pokazać jak ważna jest nasza wiedza na temat neurobiologii dziecka. Pomaga w wychowaniu, nie tylko pod kątem naszych oczekiwań- czyli kwestii, czy karzemy dziecko za to, że jego mózg się jeszcze w pełni nie rozwinął- ale także pod kątem doboru metod wychowawczych. Najbardziej efektywne są te, które uwzględniają zdolności poznawcze dziecka.

            Jak rozwija się mózg

            Przy narodzinach dziecko ma dwieście miliardów komórek nerwowych, a jego mózg stanowi około jedną trzecią wielkości mózgu dorosłego człowieka. Każdego dnia przybiera na wadze o około półtora grama, a u dwulatka osiąga 75 procent masy mózgu dorosłego. Aby wspomóc ten intensywny rozwój , mózg niemowlęcia zużywa połowę zapasów energii dostarczanej z pokarmem.

            Wciągu pierwszych trzech lat życia w każdej sekundzie w mózgu tworzy się siedemset nowych połączeń nerwowych , czyli synaps. Połączenia te budują strukturę mózgu. Po ukończeniu przez dziecko trzeciego roku życia w jego mózgu powstało tysiąc bilionów synaps. Połączenia te mają ogromne znaczenie dla przyszłego rozwoju mózgu oraz na to, jak będzie on funkcjonował w dorosłym życiu. Zarówno środowisko, w jakim dorasta dziecko, włącznie z jakością relacji z głównymi opiekunami, jak i genetyka mają ogromny wpływ na rozwój mózgu. Połączenia, które nie są regularnie wzmacniane, są usuwane w procesie zwanym przycinaniem synaptycznym. U nastolatków liczba synaps zmniejsza się z tysiąca bilionów do pięciuset bilionów, po czym ta liczba pozostaje stosunkowo niezmienna także w dorosłym życiu.

            Aby dziecko mogło się prawidłowo rozwijać potrzebne są: wspierające środowisko, różnorodne, ubogacające doświadczenia i miłość. Dzieciom , którym nie zapewnia  się takich warunków, przeżywają tak zwany toksyczny stres.

            Przy urodzeniu dzieci odbierają świat zmysłami, a obszary w mózgu odpowiedzialne za wzrok, słuch, dotyk, smak i węch są ze sobą połączone. Zmysły te pozwalają im czuć się bezpiecznie i nawiązywać więź z rodzicami. Umożliwiają im także doświadczanie świata zewnętrznego, a nowe bodźce sensoryczne wzbogacają te doświadczenia, co przyczynia się do dalszego rozwoju mózgu.

            W chwili narodzin pień mózgu noworodka jest dobrze rozwinięty( homeostaza), płat skroniowy i układ limbiczny, odpowiedzialne za emocje i słyszenie także dosyć dobrze funkcjonują, jak również płat potyliczny, odpowiedzialny za widzenie oraz móżdżek, odpowiedzialny za motorykę. Także płat ciemieniowy, odpowiedzialny za dotyk i język jest dobrze rozwinięty. Połączenia między tymi obszarami mózgu rozwijają się przez całe wczesne dzieciństwo, a dojrzałość osiągają u dzieci w wieku szkolnym. Natomiast płat czołowy i kora przedczołowa  rozwijają się dopiero w późnej adolescencji. Płat czołowy dojrzewa jako pierwszy, odpowiada za umiejętność rozwiązywania  problemów, porządkowanie i kategoryzowanie informacji, co pomaga w rozumieniu otaczającego świata. Natomiast najpóźniej dojrzewającym obszarem mózgu jest kora przedczołowa, która odpowiada za osąd, kontrolę impulsów oraz regulację emocji. Dojrzałość tą osiąga się dopiero po dwudziestym roku życia.

            cd. nastąpi

            Bożena Oksztulska                                                   

Literatura: „Łagodna dyscyplina. Jak wychować samodzielne, sympatyczne i szczęśliwe dzieci.” Sarah Ockwell – Smith, wydawnictwo: Laurum.