Do niedawna naukowcy głównie zajmowali się depresją u ludzi dorosłych. Okazało się, że problem ten coraz częściej dotyczy dzieci i młodzieży. Obecnie zaburzenia o wczesnym początku ma wysoki wskaźnik rozpowszechniania i jest jednym z poważniejszych problemów u najmłodszych i młodzieży. Przyczyn depresji może być wiele. Zazwyczaj wymienia się czynniki genetyczne, rodzinne, osobowe oraz stres. Czynnikami sprzyjającymi mogą być konflikty w rodzinie, śmierć bliskiej osoby, przemoc, zaniedbania czy uzależnienia rodziców. Ważnym czynnikiem jest też jakość więzi między rodzicami a dzieckiem. Brak wrażliwości pomiędzy bliskimi, niedostateczne wsparcie czy nieprawidłowe postawy rodzicielskie mogą sprzyjać zaburzeniu. Wśród czynników psychologicznych z kolei wymienia się, wysoki poziom lęku u dzieci lub niską samoocenę. Depresja jest zaburzeniem afektywnym (związanym z obniżeniem nastroju), które ma różne postaci. Może wystąpić jako problem przewlekły, gdzie objawy i siła ich występowania będą stałe lub mogą nawracać i przyjmować charakter:                                              

– łagodny,

– umiarkowany,

– ciężki.

           U dzieci i młodzieży występuje zwykle depresja przewlekła lub nawracająca i nie mija ona wraz z wiekiem. Młodzi cierpią również jako osoby dorosłe. Według naukowców, jeśli dziecko doświadczyło epizodu depresyjnego, istnieje duże prawdopodobieństwo, że wystąpi ona kolejny raz.

            Depresja dziecięca jest coraz częstszym zjawiskiem. Szacuje się, że występuje u 2% dzieci w wieku 6-12 lat oraz u 8-20% dzieci powyżej 12-tego roku życia.

            Według ICD-10 kryteria diagnostyczne depresji są następujące:

A. Spełnione ogólne kryteria epizodu depresyjnego.

B. Występują co najmniej 2 z następujących objawów:

1. Nastrój obniżony w stopniu wyraźnie nieprawidłowym dla danej osoby, utrzymujący się przez większość dnia, w zasadzie niepodlegający wpływowi wydarzeń zewnętrznych i utrzymujący się przez co najmniej 2 tygodnie;

2. Utrata zainteresowań lub zadowolenia w zakresie aktywności, które zwykle sprawiają przyjemność;

3. Zmniejszona energia lub zwiększona męczliwość.

C. Dodatkowo objaw lub objawy z następującej listy:

1. Spadek zaufania lub szacunku do siebie;

2. Nieracjonalne poczucie wyrzutów sumienia lub nadmiernej, a nieuzasadnionej winy;

3. Nawracające myśli o śmierci lub samobójstwie albo jakiekolwiek zachowania samobójcze;

4. Skargi na zmniejszoną zdolność myślenia lub skupienia się albo jej przejawy, takie jak niezdecydowanie lub wahanie się;

5. Zmiany w zakresie aktywności psychoruchowej w postaci pobudzenia lub zahamowania (zauważalne obiektywnie lub subiektywnie);

6. Zaburzenia snu wszelkiego typu;

7. Zmiany łaknienia (wzrost lub spadek) z odpowiednią zmianą wagi.

            W obrazie depresji dzieci i młodzieży widoczne są także mniej specyficzne objawy, które nie pojawiają się w obrazie depresji osób dorosłych. Jednym z najczęściej wymienianych aspektów depresji nastolatków jest drażliwość połączona z wybuchami złości lub nawet agresji. Następny, to problem dziecka z koncentracją, co bardzo często znajduje wyraz w pogorszeniu się ocen, a także trudnościach decyzyjnych. Często współwystępują także zainteresowania związane z tematyką śmierci w kulturze, muzyce itd. Warto także zwrócić uwagę na zainteresowania dziecka. Obserwacja, iż dotychczasowe hobby nie budzą jego zaangażowania, może być łącznie z innymi wskaźnikami znaczącą informacją. Istotnym wskaźnikiem może być także spowolnione tempo wypowiedzi. U nastolatków drażliwość, negatywizm, które często są traktowane jako elementy młodzieńczego buntu, kładzie się je na karb specyfiki tego okresu rozwojowego, czasami nawet diagnoza idzie w kierunku zaburzeń opozycyjno – buntowniczych, dlatego należy te elementy przeanalizować w szerszym kontekście. Istotna jest również kontekstualna interpretacja  (celem jest ustalenie przyczyn postaw i zachowania  badanej jednostki wynikających z rozmaitych czynników zewnętrznych, takich jak: środowisko lokalne, grupa społeczna, do której jednostka przynależy, miejsce zamieszkania, nauki, itd.) krytycyzmu w stosunku do siebie oraz nastroju młodego człowieka. Obniżony nastrój nie zawsze oznacza depresję, może się pojawić także w związku z innymi problemami dziecka. Niekiedy u młodych ludzi pojawia się tendencja do zachowań ryzykownych lub ogólne poczucie znudzenia.

              U dzieci i młodzieży występują również objawy somatyczne. Część młodzieży trafia do gabinetów psychoterapeutyczych kierowana przez lekarzy innych specjalności. Pojawiające się objawy somatyczne, takie jak: zawroty oraz bóle głowy, brzucha, karku i kończyn, może być także uczucie parcia na pęcherz moczowy w związku z odczuwanym lękiem, przy występowaniu innych kryteriów wymienionych powyżej, mogą być istotnym wskaźnikiem diagnostycznym dla rodziców. Często to właśnie te objawy, a nie smutek dziecka, są powodem poszukiwania pomocy u lekarzy różnych specjalności.

            Pamiętajcie kochani rodzice, dzieci i młodzież przed depresją chroni:

* dobry kontakt z dzieckiem, rozmowy, wasze zainteresowanie, obserwacja, jak zachowuje się w codziennym życiu,( pytajcie się jak czuje, mówcie mu i dawajcie żywe przykłady na to, że zawsze może na was i na waszą pomoc liczyć),

* rozmowa z dzieckiem o problemach, o tym co się dzieje w domu, w szkole i poza nią,

* starajcie się aktywnie słuchać dziecka i szanować jego zdanie,

* unikajcie stresu w rodzinie,

* starajcie się efektywnie komunikować,

* jeśli coś was niepokoi w zachowaniu dziecka, rozmawiajcie z zaufanymi osobami, które je znają i którym zależy na dobru dziecka,

* zwróćcie szczególną uwagę na dobre samopoczucie dziecka szczególnie podczas zmian życiowych takich jak na przykład: rozpoczęcie nauki w szkole, okres dojrzewania, rozwód, przemoc w rodzinie lub w środowisku szkolnym itp.,

* zachęcajcie dziecko do odpowiedniej ilości snu, prawidłowego i regularnego odżywiania się, aktywności fizycznej, robienia rzeczy, które lubi, kontaktów z rówieśnikami,

* znajdźcie czas, aby spędzić go wspólnie z dzieckiem,

* jeśli twoje dziecko ma myśli o wyrządzeniu sobie krzywdy lub już to zrobiło, wspieraj je i szukaj natychmiast pomocy specjalisty.

LITERATURA:

1.Zawodowe czasopismo dla psychologów i psychoterapeutów nr 1/2020 „Psychologia w praktyce” artykuł: „ Brak mowy w epizodzie depresji z objawami psychotycznymi – studium przypadku” Katarzyna Sikora- Liwacz,

2. „ Charaktery” 10/2020 artykuł: „Smutek czy depresja”.

3. Kryteria diagnostyczne ICD-10

Bożena Oksztulska